Lades Kemiği Tarihi

Lades Kemiği:
MÖ 400 Öncesi, Etrurya

Gizlice dilekler tutan iki kişi kuşun kurutulmuş, V şeklindeki kemiğinin uçlarından tutup çeker. Büyük parçayı çeken kişinin dileği kabul olur. Bu gelenek en azından 2.400 yaşında ve kökeni Apeninler’in batı ve güneyini, Tiber ve Arno ırmakları arasındaki İtalyan yarımadasını işgal eden Etrüsklere dayanıyor.

Medeniyetlerinin zirve yaptığı altıncı yüzyılda, oldukça kültürlü bir halk olan Etrüskler tavuk ve horozun kâhin olduklarına inanırdı. Zira tavuk gıdaklayarak yumurtlayacağının haberini önceden veriyor; horoz ise ötüşü ile yeni bir günün şafağını müjdeliyordu. Bir kehanet yöntemi olan “tavuk kehaneti” en zor problemlere cevap bulmak için kullanılırdı. Yere Etrüsk alfabesini temsil eden yaklaşık yirmi parçaya bölünmüş bir çember çizilirdi. Her parçaya tahıl taneleri konur, çemberin ortasına da kutsal bir tavuk oturtulurdu. Tavuğun tahılı gagalaması bir dizi harfi ardı ardına üretirdi, bunu da bir başrahip belirli soruların cevaplarını bulmada kullanırdı.

Kutsal bir kuş öldürüldüğünde kuşun köprücük kemiği kuruması için güneşe bırakılırdı. Kâhin kuşun gücünden yararlanmak isteyen bir Etrüsk, sadece kemiği yerden alıp kırmamaya dikkat ederek okşamalıydı; böylelikle bir dilekte bulunabilirdi. İşte lades yani dilek kemiği isminin kaynağı.

İki yüzyıldan fazla bir süre Etrüskler bu kırılmamış kemiklerle dilekte bulundu. Biz ise bu batıl inancı Etrüsklerin çoğu özelliğini benimsemiş Romalılardan biliyoruz. Roma yazıları büyük parçayı almak için iki kişinin lades kemiği çekme pratiğinin basit bir arz ve talep durumundan kaynaklandığını ileri sürer: Çok az kutsal kemik, çok fazla iyilik bekleyen insan vardır sonuçta.

Peki, Etrüskler kuşun iskeletinin bütün ince kemiklerini neden lades kemiği olarak saymadı? Bu söz konusu kıtlık problemini çözerdi. Bir Roma efsanesine göre Etrüskler V şeklindeki bu kemiği sembolik nedenlerden ötürü seçmişlerdi. Diğer bir deyişle bu kemik insan kasığına benziyordu ve dolayısıyla doğumun gizemini çözebilecek bir hayat kaynağı sembolüydü.

Bütün bunları hesaba katarsak bize Etrüsk lades kemiği batıl inancından daha fazlası kaldı. Kökenbilimciler “İyi şanslar” anlamındaki tabirin önceleri lades kemiği çekme savaşında büyük parçaya sahip olan kişiye söylendiğini iddia etmekte.

Lades kemiği batıl inancını İngiltere’ye getiren Romalılardı. Hacılar Yeni Dünya’ya gidene kadar tavuğun köprücük kemiğini kırma yaygın bir gelenek haline geldi. Amerika’nın ormanlık kuzeydoğu sahilinde karşılaştıkları vahşi hindilerin köprücük kemiklerini tavuklara benzer bulan Hacılar, hindi lades kemiği geleneğini başlattılar ve aynı zamanda bunu Şükran Günü kutlamalarının bir parçası haline getirdiler. Koloni folkloru, 1621’de kutlanan ilk Şükran Günü’nde lades kemiklerinin kapışıldığını ileri sürer (Bkz. Şükran Günü). Böylelikle dolambaçlı bir yoldan eski Etrüsk inancı bir Amerikan kutlamasının parçası haline gelmiş oldu.